Ceny usług prawnych

Wynagrodzenie za udzielane porady i usługi prawne ustalane są indywidualnie z każdym klientem. Jego wysokość jest uzależniona od zakresu oraz charakteru sprawy.

Minimalne stawki obsługi zostały ustalone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości.

 

 

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 22 października 2015 r.

w sprawie opłat za czynności radców prawnych

1. Na podstawie art. 225 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1870 i 2400 oraz z 2018 r. poz. 138) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1
Przepisy ogólne

§ 1. [Zakres przedmiotowy rozporządzenia]

Rozporządzenie określa:

1) stawki minimalne opłat za czynności radców prawnych, zwane dalej "stawkami minimalnymi";
2) wysokość opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości, zwanych dalej "opłatami".

Rozdział 2
Stawki minimalne w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych

§ 2. [Stawki minimalne zależne od wartości przedmiotu sprawy]

Stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:

1) do 500 zł - 90 zł;
2) powyżej 500 zł do 1500 zł - 270 zł;
3) powyżej 1500 zł do 5000 zł - 900 zł;
4) powyżej 5000 zł do 10 000 zł - 1800 zł;
5) powyżej 10 000 zł do 50 000 zł - 3600 zł;
6) powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 5400 zł;
7) powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – 10 800 zł;
8) powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – 15 000 zł;
9) powyżej 5 000 000 zł – 25 000 zł.

 

§ 3. [Stawki minimalne w sprawach, w których wydawany jest nakaz zapłaty]

1. W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym, postępowaniu nakazowym oraz europejskim postępowaniu nakazowym stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:

1) do 500 zł - 60 zł;
2) powyżej 500 zł do 1500 zł - 180 zł;
3) powyżej 1500 zł do 5000 zł - 600 zł;
4) powyżej 5000 zł do 10 000 zł - 1200 zł;
5) powyżej 10 000 zł do 50 000 zł - 2400 zł;
6) powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 3600 zł;
7) powyżej 200 000 zł - 7200 zł.

2. W przypadku skutecznego wniesienia sprzeciwu lub zarzutów opłatę ustala się na zasadach ogólnych.

§ 4.[Stawki minimalne w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego]

1. Stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o:

1) rozwód i unieważnienie małżeństwa - 720 zł;
2) stwierdzenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa - 720 zł;
3) przysposobienie - 360 zł;
4) pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka - 240 zł;
5) ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, ustalenie bezskuteczności uznania dziecka oraz rozwiązanie przysposobienia - 480 zł;
6) rozstrzygnięcie w istotnych sprawach rodziny lub co do zarządu majątkiem wspólnym - 480 zł;
7) ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami - 720 zł;
8) podział majątku wspólnego między małżonkami - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości udziału, a w przypadku zgodnego wniosku małżonków - 50% tej stawki;
9) alimenty, nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka - 120 zł.

2. Stawki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują również wynagrodzenie od roszczeń majątkowych dochodzonych łącznie, z wyjątkiem roszczeń przewidzianych w art. 58 § 2 i 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682), od których pobiera się także wynagrodzenie określone w ust. 1.

3. Stawki określone w ust. 1 pkt 5 obejmują w sprawach o ustalenie ojcostwa również roszczenia majątkowe strony powodowej.

4. Stawki, o których mowa w ust. 1 pkt 9, ustala się od wartości przedmiotu sprawy, jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów lub małżonka, którego wynagrodzenie za pracę ma być wypłacone do rąk drugiego współmałżonka.

§ 5. [Stawki minimalne w sprawach z zakresu prawa rzeczowego]

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw z zakresu własności, innych praw rzeczowych i prawa o księgach wieczystych:

1) o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2;
2) o rozgraniczenie - 720 zł;
3) dotyczących służebności - 480 zł;
4) o naruszenie posiadania - 320 zł;
5) o wpis w księdze wieczystej lub złożenie dokumentu do zbioru dokumentów - 240 zł;
6) o zniesienie współwłasności - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości udziału współwłaściciela zastępowanego przez radcę prawnego, a w przypadku zgodnego wniosku uczestników - 50% tej stawki;
7) związanych z korzystaniem z rzeczy wspólnej lub z zarządem rzeczą wspólną - 480 zł;
8) o usunięcie niezgodności między treścią wpisu w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości prawa dotkniętego niezgodnością.

§ 6. [Stawki minimalne w sprawach z zakresu prawa spadkowego]

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw z zakresu prawa spadkowego o:

1) zabezpieczenie spadku, dokonanie spisu inwentarza, odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu i nakazanie jego złożenia, zarządu spadku nieobjętego i wyjawienie przedmiotów spadkowych - 120 zł;
2) stwierdzenie nabycia spadku - 120 zł, a jeżeli przedmiotem postępowania jest również ważność testamentu - 720 zł;
3) dział spadku - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości udziału spadkowego uczestnika zastępowanego przez radcę prawnego, a w razie działu na zgodny wniosek uczestników postępowania - 50% tej stawki.

§ 7. [Stawki minimalne w sprawach windykacyjnych]

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw o:

1) opróżnienie lokalu mieszkalnego - 240 zł;
2) wydanie nieruchomości rolnej - 720 zł;
3) wydanie innej nieruchomości i opróżnienie lokalu użytkowego - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości sześciomiesięcznego czynszu.

§ 8. [Stawki minimalne w innych sprawach cywilnych]

1. Stawki minimalne wynoszą w sprawach:

1) o uchylenie uchwały organu spółdzielni - 360 zł;
2) o ochronę dóbr osobistych i ochronę praw autorskich - 720 zł;
3) z zakresu postępowania nieprocesowego w sprawie niewymienionej odrębnie - 240 zł;
4) o uchylenie wyroku sądu polubownego - 2400 zł;
5) z zakresu postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego - 3600 zł;
6) o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego - 480 zł;
7) egzekucyjnych przy egzekucji z nieruchomości - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2, a przy egzekucji innego rodzaju - 25% tej stawki;
8) ze skargi na czynności komornika - 80 zł;
9) o wyjawienie majątku - 120 zł;
10) rejestracji spółki - 2400 zł, a w przypadku rejestracji spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym - 1200 zł;
11) rejestracji spółdzielni - 2400 zł;
12) innych rejestracji - 1200 zł;
13) zmiany w rejestrze - 720 zł, a w przypadku zmiany w rejestrze przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym - 360 zł;
14) o zaopatrzenie tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności - 120 zł;
15) o zwolnienie spod zajęcia rzeczy i praw zabezpieczonych w postępowaniu karnym u osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa przeciwko mieniu - 120 zł;
16) o zwrot korzyści uzyskanych kosztem Skarbu Państwa - 120 zł;
17) o ustalenie autorstwa projektu wynalazczego - 960 zł;
18) o ustalenie prawa do patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji - 1200 zł;
19) o naruszenie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji - 1680 zł;
20) o stwierdzenie prawa korzystania z wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego albo prawa używania znaku towarowego lub oznaczenia geograficznego bądź utraty prawa używania oznaczenia geograficznego - 1440 zł;
21) o przeniesienie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji - 1680 zł;
22) o uchylenie uchwały wspólników bądź akcjonariuszy i o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników bądź akcjonariuszy - 1080 zł;
23) o wyłączenie wspólnika - 1080 zł;
24) o rozwiązanie spółki kapitałowej - 1080 zł;
25) o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu prowadzonym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej - 300 zł;
26) o odszkodowanie lub o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - 240 zł;
27) o ubezwłasnowolnienie - 480 zł;
28) o uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu oraz rozstrzygnięcie co do aktów stanu cywilnego - 360 zł.

2. Stawki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 19, nie obejmują opłat od roszczeń majątkowych dochodzonych łącznie.

§ 9. [Stawki minimalne w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych]

1. Stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o:

1) nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania stosunku pracy - 180 zł;
2) wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione w pkt 4 - 75% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy;
3) inne roszczenia niemajątkowe - 120 zł;
4) ustalenie wypadku przy pracy, jeżeli nie jest połączone z dochodzeniem odszkodowania lub renty - 240 zł;
5) świadczenie odszkodowawcze należne z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy.

2. Stawki minimalne wynoszą 180 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym.

§ 10. [Stawki minimalne w postępowaniach odwoławczych, postępowaniu kasacyjnym i postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym]

1. Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym:

1) przed sądem okręgowym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł;
2) przed sądem apelacyjnym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

2. Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw w postępowaniu zażaleniowym:

1) przed sądem okręgowym - 25% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 50% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł;
2) przed sądem apelacyjnym lub przed Sądem Najwyższym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w poprzedniej instancji sprawy nie prowadził ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

3. Do ustalenia stawek minimalnych za prowadzenie spraw z zakresu prawa pracy przed sądem apelacyjnym stosuje się § 9.

4. Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu kasacyjnym:

1) za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli w drugiej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;
2) za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej - 50% stawki minimalnej, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;
3) za udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny, nie sporządzał i nie wniósł skargi kasacyjnej - 75% stawki minimalnej, w obu w przypadkach nie mniej niż 240 zł.

5. Stawki minimalne w postępowaniu w sprawie stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wynoszą:

1) za sporządzenie i wniesienie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli ten sam radca prawny nie prowadził sprawy przed sądem, od którego prawomocnego orzeczenia wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;
2) za sporządzenie i wniesienie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - 50% stawki minimalnej, a jeżeli ten sam radca prawny nie prowadził sprawy przed sądem, od którego prawomocnego orzeczenia wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;
3) za udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli ten sam radca prawny nie prowadził sprawy przed sądem, od którego prawomocnego orzeczenia wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem, nie sporządzał i nie wniósł skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

6. Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym:

1) za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za stawiennictwo na rozprawie - 960 zł;
2) za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia tej skargi - 480 zł.

Rozdział 3
Stawki minimalne w sprawach karnych i w sprawach o wykroczenia

§ 11. [Stawki minimalne w procesie karnym i w sprawach o wykroczenia]
1. Stawki minimalne wynoszą w sprawie objętej:
1) dochodzeniem - 360 zł;
2) śledztwem - 600 zł;
3) czynnościami wyjaśniającymi w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - 180 zł.

2. Stawki minimalne za obronę wynoszą:

1) przed sądem rejonowym w postępowaniu szczególnym - 720 zł;
2) przed sądem rejonowym w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - 360 zł;
3) przed sądem rejonowym w postępowaniu zwyczajnym lub przed wojskowym sądem garnizonowym - 840 zł;
4) przed sądem okręgowym jako drugą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako drugą instancją - 840 zł;
5) przed sądem okręgowym jako pierwszą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako pierwszą instancją oraz przed sądem apelacyjnym - 1200 zł;
6) przed Sądem Najwyższym - 1200 zł.

3. Stawki minimalne wynoszą za sporządzenie i wniesienie kasacji w sprawie, w której w pierwszej instancji orzeczenie wydał:

1) sąd rejonowy lub wojskowy sąd garnizonowy - 720 zł;
2) sąd okręgowy lub wojskowy sąd okręgowy - 1200 zł.

4. Stawki minimalne wynoszą:

1) za czynności w sprawie o wznowienie postępowania oraz w sprawie o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego - 720 zł;
2) za sporządzenie opinii o braku podstaw wniosku o wznowienie postępowania, za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia kasacji oraz braku podstaw do stwierdzenia nieważności orzeczenia w postępowaniu karnym - 720 zł;
3) za sporządzenie środka odwoławczego w przypadku, gdy sporządzający nie występuje przed sądem - 720 zł.

5. Stawki minimalne wynoszą za obronę w sprawach o wydanie wyroku łącznego - 240 zł.

6. Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub ukaranie, aresztowanie lub zatrzymanie, w tym spraw wynikających z przepisów o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - 240 zł.

7. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do opłat za czynności w postępowaniu karnym i odpowiednio w postępowaniu w sprawach o wykroczenia pełnomocnika powoda cywilnego, pełnomocnika pokrzywdzonego, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego lub oskarżyciela prywatnego.

§12. [Stawki minimalne za dokonanie określonej czynności w postępowaniu karnym oraz za postępowania aresztowe]

1. Stawki minimalne wynoszą za dokonanie określonej czynności procesowej w toku postępowania sądowego - 25% stawki minimalnej przewidzianej za obronę w sprawie, w której ta czynność ma być dokonana.

2. Stawki minimalne wynoszą za udział w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zażalenia na zastosowanie lub przedłużenie tego środka zapobiegawczego - 50% stawki minimalnej.

3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do opłat za dokonanie określonej czynności procesowej w toku postępowania sądowego przez pełnomocnika powoda cywilnego, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego lub oskarżyciela prywatnego.

4. W przypadkach określonych w ust. 1-3 suma opłat za obronę lub reprezentowanie jednej osoby przez tego samego radcę prawnego nie może przekroczyć stawki minimalnej.

§ 13. [Stawki minimalne w postępowaniu wykonawczym]

Stawki minimalne wynoszą za obronę przed sądem w postępowaniu wykonawczym:

1) w sprawie o odroczenie lub przerwę w wykonywaniu kary - 360 zł;
2) w sprawie o wykonanie warunkowo zawieszonej kary - 360 zł;
3) w sprawie o warunkowe przedterminowe zwolnienie lub odwołanie takiego zwolnienia - 240 zł;
4) za czynności związane z wykonywaniem kary ograniczenia wolności oraz wykonywaniem środków zabezpieczających - 240 zł;
5) za prowadzenie sprawy o zatarcie skazania lub ukarania - 240 zł;
6) za prowadzenie sprawy o ułaskawienie - 480 zł;
7) za pozostałe czynności w postępowaniu wykonawczym - 480 zł.

Rozdział 4
Stawki minimalne w innych sprawach

§ 14. [Stawki minimalne w sprawach przed sądami administracyjnymi, przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz w sprawach ze skargi na przewlekłość postępowania]

1. Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed sądami administracyjnymi:

1) w pierwszej instancji:
a) w sprawie, której przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna - stawkę obliczoną na podstawie § 2,
b) za sporządzenie skargi i udział w rozprawie w sprawie skargi na decyzję lub postanowienie Urzędu Patentowego - 1200 zł,
c) w innej sprawie - 480 zł;
2) w drugiej instancji:
a) za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - 75% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli w drugiej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100% tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł,
b) za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej albo za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej - 50% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli nie prowadził sprawy ten sam radca prawny w drugiej instancji - 75% tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł,
c) za udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - 50% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny, nie sporządził i nie wniósł kasacji - 75% tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł,
d) w postępowaniu zażaleniowym - 240 zł.

2. Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Warszawie - sądem ochrony konkurencji i konsumentów w sprawach:
1) z zakresu ochrony konkurencji - 720 zł;
2) o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone - 120 zł;
3) z zakresu regulacji energetyki, telekomunikacji lub transportu kolejowego - 720 zł.

3. Za prowadzenie sprawy w postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym oraz do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego stawka minimalna wynosi 240 zł.

Rozdział 5
Wysokość opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości

§ 15. [Wysokość opłaty stanowiącej podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa prawnego]

1.Opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2-4.

2. Opłatę w sprawach niewymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości równej stawce minimalnej.

3. Opłatę w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, ani wartości przedmiotu sprawy, jeśli uzasadnia to:

1) niezbędny nakład pracy radcy prawnego, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu;
2) wartość przedmiotu sprawy;
3) wkład pracy radcy prawnego w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie;
4) rodzaj i zawiłość sprawy, w szczególności tryb i czas prowadzenia sprawy, obszerność zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów, o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

§ 16. [Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego]
Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego może zawierać oświadczenie o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego. W braku takiego oświadczenia, opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej stawce minimalnej, chyba że okoliczności określone w § 15 ust. 3 przemawiają za innym jej ustaleniem.

§ 17. [Podwyższenie opłaty z uwagi na ilość terminów rozprawy oraz stawki wynagrodzenia za obronę lub reprezentację kilku osób przez tego samego radcę prawnego]
W sprawach, o których mowa w § 11-13:

1) w których rozprawa trwa dłużej niż jeden dzień, stawka minimalna ulega podwyższeniu za każdy następny dzień o 20%;
2) za obronę lub reprezentowanie w tym samym postępowaniu kilku osób pobiera się opłatę od każdej z tych osób.

§ 18. [Ustalenie przez radcę prawnego z klientem honorarium umownego]

1. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza gdy przemawia za tym sytuacja materialna lub rodzinna klienta albo rodzaj sprawy, radca prawny może ustalić opłatę niższą niż stawka minimalna albo zrezygnować z opłaty w całości.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, sąd, na wniosek radcy prawnego, zasądza koszty zastępstwa w wysokości ustalonej przez radcę prawnego.

§ 19. [Skutki zmiany wartości przedmiotu sprawy]
W razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając od następnej instancji.

§ 20. [Stawki minimalne w sprawach nieokreślonych w rozporządzeniu]
Wysokość stawek minimalnych w sprawach nieokreślonych w rozporządzeniu ustala się, przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju.

Rozdział 6
Przepisy przejściowe i końcowe

§ 21. [Przepis intertemporalny]
Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

§ 22. [Przepis derogacyjny]
Traci moc rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490 oraz z 2015 r. poz. 617 i 1078).

§ 23. [Wejście w życie rozporządzenia]
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.